Моливите се еден од најосновните уметнички материјали, кои се користат за различни задачи кои се движат од правење прелиминарни скици до изработка на неверојатно детални цртежи. Меѓутоа, босанскиот уметник Јасенко Ѓорѓевиќ ја носи уметноста со молив до нови височини со неговите сложени оловни скулптури со молив. Трансформирајќи го секој молив од обична алатка за изработка на уметност во ремек дело само по себе, тој прецизно го изработува секое парче користејќи го кревкото графитно јадро како негово платно.
Привлечен кон уметноста од мали размери уште од детството, Ѓорѓевиќ експериментирал со различни медиуми пред да се реши на олово со молив. Тој првично беше инспириран да се обиде во минијатурна скулптура со молив од уметникот Далтон Гети – пионер во оваа форма на уметност. Сепак, талентираниот уметник оттогаш го донесе својот сопствен стил и израз на медиумот, учејќи преку обиди и грешки на патот.
Како првично се заинтересиравте за минијатурите?
Колку што се сеќавам, отсекогаш сум покажувал интерес за уметноста, особено за минијатурите. Во предучилишна и во основно училиште, првите средби ги имав со цртежот и формите, а и тогаш моите цртежи беа многу мали во споредба со хартијата. Изработив и мали скулптури од глина. Но, како што растев и се менував, така се зголемуваше и материјалот. Извесно време бев многу заинтересиран за уметноста на виткање хартија – оригами. Мојот предизвик беше да направам најмал можен облик, што го постигнав во 2000 година. Свиткав мал хартиен чамец со парче хартија со димензии 1,5 мм на 2,5 мм, но самиот преклопен чамец беше со дијаметар од 1 мм. Се пријавив за Гинисовата книга на рекорди, но поради некои административни причини не беше примен. Секако, ми кажаа дека засега немаат сличен рекорд.
На почетокот на 2010 година, се запознав со уметноста на резбање графит кога брат ми ми испрати линк до уметникот Далтон Гети (се претпоставува дека е основач на оваа уметност) и ме предизвика да направам нешто слично. Поминаа неколку дена и успеав да му го испратам готовиот производ. Првата скулптура не беше толку добра, но беше доволна да предизвика интерес кај мене за овој вид уметност. Во времето кога јас почнав, Гети беше единствениот уметник кој изработуваше вакви скулптури, а после мене, неколку други уметници почнаа да го прават истото.
Што е тоа особено кај моливите што ве наведува да ја продолжите целата работа на тој медиум?
Моливот отсекогаш бил алатка за правење уметност, но, во овој случај, тоа е уметност. И тоа е првото нешто што ме инспирираше. Отсекогаш ми бил многу симболичен, самиот молив и секоја скулптура што произлегува од него има значење и приказна зад себе. Втората причина е предизвикот што го поставува графитот. Графитот е кревок, лесно кршлив материјал. Потребна е голема концентрација за подолги временски периоди за да се избегнат какви било прекини за време на производството. Исто така, дијаметарот на моливот е помеѓу 0,5mm – 0,4mm (во зависност од моливот) така што нема многу простор, особено не за грешки. Ако се направи грешка, се мери во десетинки од милиметар. Секоја скулптура е нов предизвик, а патот до нејзиното завршување е крајно непредвидлив до самиот крај.
Моите мотиви обично зависат од проектот. Понекогаш еден проект бара стил на поп-арт. Во други случаи, инспирацијата е од природата, познати дела во светот на архитектурата, репродукции на познати уметнички дела итн. Исто така, често создавам скулптура која се одразува на одреден проблем во општеството, како на локално така и на глобално ниво. На почетокот, јас би правел форми кои не бараат многу детали и кои лесно се вклопуваат на површината на графитот. Во денешно време моите скулптури се многу посложени и бараат одлучност. Најчесто, дизајнот го избира клиентот, а јас всушност најмногу ги претпочитам овие бидејќи не се субјективни.
Каков е процесот на создавање на секое парче?
Започнува со избор на дизајн. Бидејќи површината на графитот е ограничена, не е можно да се спроведе секоја идеја. Прво, цртам мотив за тоа како треба да изгледа на моливот. Второ, проценувам кои се слабите точки на скулптурата – местата каде што скулптурата лесно може да се скрши. Врз основа на дизајнот што го избрав и типот на молив (круг или квадрат), ги подготвувам вистинските алатки (различни видови хируршки скалпели), а потоа процесот може да започне. Процесот на резба е поделен на две фази. Во текот на првата фаза – која трае некаде од пет до 10 часа – се обидувам да добијам груб преглед на скулптурата што имплицира како ќе изгледа готовиот производ.
Јасенко Дордевиќ со молив уметност Кој е најпредизвикувачкиот дел од вашата кариера како уметник?
Самиот почеток беше најпредизвикувачкиот бидејќи во тоа време имав само идеја, а не знаење за резбање скулптури. Моливот го користев како алатка, без да размислувам за неговата дебелина, квалитетот на графитот, а особено не за ознаките на моливот (H и B) кои го опишуваат. Исто така, не постојат посебни алатки направени за овој вид уметност. Со текот на времето, ги научив разликите помеѓу видовите графити и нивната цврстина, на крајот го пронајдов најдобриот молив што одговара на моите потреби заедно со вистинските алатки.
Скулптури со олово со молив Дали имате омилено дело или проект на кој сте работеле досега во кариерата?
Имам неколку проекти и кампањи кои имаат посебно место во моето срце. Еден од нив е Project Literacy каде што направив серија скулптури кои се одразуваат на човековите права. Проектот што го завршив за Amnesty International, исто така, имаше цел да им помогне на луѓето на кои им е повредена неправда. Уживам да работам на ваков тип на проекти затоа што можам да решавам одредени социјални прашања со мојата работа.
Дали има нешто друго што би сакале да споделите за вашата работа?
Го правам ова многу долго време и допрва треба да ми биде досадно од тоа. Тоа ми даде значење, можности, (се разбира) задоволство и на крај – но најважно – ми даде слобода. Слобода од монотонијата на секојдневието и, понекогаш, слобода на сопствените мисли.
